Balaxanı bir vaxtlar neft gölməçələrinin, nəhəng zibil poliqonunun əhatəsində yerləşsə də, indi simasını tamamilə dəyişib.

Dövlət başçısının tapşırığı ilə bu qəsəbədə yollar, küçələr abadlaşdırılır, kanalizasiya, su, telefon xətləri yenilənir, köhnə dam örtükləri, qapı-pəncərə dəyişdirilir, qəsəbə başdan-başa yaşıllaşdırılır. Qəsəbədəki tarixi məkanlar da bərpa edilir və abadlaşdırılır.

Azərbaycan Televiziyasının əməkdaşları qəsəbədə olub və bərpa olunan tarixi məkanlara baş çəkib.

Adı dünyada ən keyfiyyətli neftin ünvanı kimi göstərilən, Böyük İpək Yolu üzərində yerləşməsinə görə diqqət mərkəzində olan Balaxanının hər tərəfindən tarix boylanır desək, yanılmarıq. Qəsəbədə əhalinin rahatlığını təmin etmək üçün reallaşdırılan sosial layihələrlə yanaşı, dövlət başçısının tapşırığına əsasən, tarixi məkanlar bərpa olunur. Abadlıq işlərinə isə 1636-cı ildə Səfəvi şahı Səfinin əmri ilə inşa edilən Karvansaray və onun yaxınlığında yerləşən Qum hamamından başlanılıb.

Yerli əhalinin sözlərinə görə, rəsmi məlumatlarda 15-16-cı əsrə aid olduğu qeyd edilən Qum hamamı həqiqətən də qumun altında qalıb, onillərlə heç kimin diqqətini çəkməyib. Hazırda torpaq qatı təmizlənib, abidənin restavrasiyası üçün kompleks işlər görülməkdədir. Bərpa işlərindən əvvəl isə Mədəniyyət Nazirliyinin əməkdaşları, arxeoloqlar gəlib baxıb, tədqiq edib, rəy veriblər.

2 əsas və 16 kiçik otaqdan ibarət bu unikal hamamın inşasında sementdən istifadə edilməyib, amma dörd yanında saxsıdan qızdırıcı sistem quraşdırılıb, yerin altı ilə və divarlarla içəriyə istilik ötürülüb. Kanalizasiya suları da divarların kənarından xüsusi düzəldilmiş novlara daxil olaraq çölə axıb. Hamamın hündür olmaması isə, görünür, içəridə istiliyin təmin edilməsinə hesablanıb. Kompleksin əsas hissəsinin torpağın altında olması da məhz içəridə istiliyin saxlanılması üçündür. Hamama su arxa tərəfindəki kəhrizdən gəlirmiş. Çünki bütün saxsı borular kəhrizə birləşdirilib.

Abadlıq-restavrasiya işlərinə başlanılan digər abidə isə Qum hamamının qonşuluğunda yerləşən, XIV əsrdə Şirvanşah əmiri Xacə Zeynəddinin göstərişi ilə inşa olunan 40 pilləkənli Ovdandır. Ovdan vasitəsilə Balaxanının içməli suya olan təlabatı ödənilirmiş.

Dəfələrlə xarici mətbuatda da haqqında yazılan bu quyunun maraqlı cəhəti isə pilləkənlərinin inşa texnologiyasıdır. Bu 40 pilləkənli Ovdana düşüb-qalxmaq o qədər də çətin deyil. Pilləkənlər elə quruluşda inşa olunub ki, bir neçə dəfə düşüb-qalxsan da, yorulmursan. Üstəlik dərinə endikdə nəfəs almaq çətinləşmir.

Şirvanşahlar, Səfəvilər dövrlərinə aid tarixi abidələrin məskənlərindən olan Balaxanıda onların yadigarları toz-torpaqdan təmizlənib, dünyaya təqdim edilir.

Səmayə Quliyeva